31. 疊 koân 地基

Ná bia̍t-bông ê
kó͘-chá bûn-bêng án-ne
thia̍p koân tē-ki.

-

Ná 滅亡 ê
古早文明 án-ne
疊 koân 地基.

--

滅亡の
文明ほどに
土盛らる

-

Same kiel tumuloj
de pereinta civilizacio,
alte talusite.

--

Siūⁿ-bē-kàu, in kā tē-ki thèⁿ-koân 8-bí a̍h 10-bí. Lu-thô͘-ki kā chún-khak ê si-kang sò͘-kì thàu-kòe jîn-chō ūi-chheⁿ hoat-sàng hō͘ hn̄g-tē ê kiàn-siat kong-si, koh chiap-siu ùi hia lâi ê chí-sī, kā tē-ki ta̍uh-ta̍uh-á thia̍p koân. Ji̍t-pún ê ki-su̍t khak-si̍t lī-hāi! M̄-koh, án-ne thèⁿ-koân ê tē-ki, iū-koh tùi thian-chai ē-tàng tòng gōa kú ah?

(Siòng-phìⁿ: Miyagi Koān, Yuriage Chhī [宮城県名取市]. 2015.6)

-

想袂到, in kā 地基牚懸 8 米 a̍h 10 米. 攄塗機 kā 準確 ê 施工數據透過人造衛星發送予遠地 ê 建設公司, koh 接收 ùi 遐來 ê 指示, kā 地基沓沓仔疊懸. 日本 ê 技術確實厲害! 毋過, án-ne 牚懸 ê 地基, 又閣對天災會當擋偌久 ah?

(相片: Miyagi Koān, Yuriage Chhī [宮城県名取市]. 2015.6)

-

Surprize oni altigas la ternivelon je 8 metroj aŭ 10 metroj. Buldozoj sendas precizan informon pri konstruado per satelio al la fora kompanio kaj laŭ la instrukcio oni pli kaj pli altigas la ternivelon. Vere mirinda japana teknologio! Tamen, kiom longe tiamaniere altigita tero eltenos kontraŭ la naturo?

(Foto: Juriage, Mijagi. 2015.6)

--

30. 野草中一扇門

Joa̍h-thiⁿ sî
iá-chháu tiong-kan
chi̍t sìⁿ mn̂g.

-

熱天時
野草中間
一扇門.

--

夏草の
真つ只中の
門扉かな

-

En la kulmino
de someraj herboj
restas sola pordo.

--

Minami-Sōma Chhī in-ūi tsunami hām he̍k-chai siū-khó͘ chin toā. Hái-hōaⁿ hū-kīn goân-pún ū chin tōa ê ki-chū-tē, taⁿ lóng siau-sit khì ah. Tī che pha-hng ê só͘-chāi, ū-sî tī iá-chháu tiong-kan hoat-hiān mn̂g-pang. Chit-ê pi-ai ê mn̂g-pâi téng-bīn siá "Kikuchi (菊池)", he sī goân-lâi chhù-chú ê sèⁿ. 

(Siòng-phìⁿ: Fukushima Koān, Minami-Sōma Chhī [福島県南相馬市]. 2013.8)

-

Minami-Sōma 市因為 tsunami 和核災受苦真大. 海岸附近原本有真大 ê 居住地, 今攏消失去 ah. Tī 這拋荒 ê 所在, 有時 tī 野草中間發現門枋. 這个悲哀 ê 門牌頂面寫 "Kikuchi (菊池)", 彼是原來厝主 ê 姓. 

(相片: Fukushima Koān, Minami-Sōma Chhī [福島県南相馬市]. 2013.8)

-

La urbo Minami-Sooma suferis/as pro la nuklea akcidento kaj la cunamo. Troviĝis grandaj loĝkvartaloj proksime de la marbordo, sed ĉiuj malaperis. En tiuj dezertaj lokoj foje restis pordoj inter sovaĝe kreskantaj herboj. Sur la malĝoja nomtabulo estas skribita "Kikuĉi", nomo de la posedanto de la domo.

(Foto: Minami-Sooma, Fukuŝima. 2013.8)

--

29. 故里櫻花開

Lán ê kò͘-lí
boeh koh-oa̍h ū goân-khì
eng-hoe tōa-khui.

-

咱 ê 故里
欲閣活有元氣
櫻花大開.

--

ふるさとを
取り戻しゆく
桜かな

-

Nian hejmvilaĝon
revivigas
sakura-floroj.

--

Che sī Tōni Oan (唐丹湾) ê chhun-thiⁿ. Káng-oan ê poh-hōaⁿ í-keng hoan-siu hó-sè, ta̍k-hāng lóng sin tiám-tiám. Tī hia, ô-á, ji̍t-goa̍t-than, hái-tòa-gê kap hái-táⁿ ê siu-sêng chha-put-to í-keng hām kòe-khì pêⁿ-chē. Sakura hō͘ ki-bîn ióng-khì. Chit-chūn tú-hó sī Tōni 1500 châng eng-hoe ê Sakura Cheh.

(Siòng-phìⁿ: Iwate Koān, Kamaishi Chhī, Tōni [岩手県釜石市唐丹]. 2014.4)

-

這是 Tōni Oan (唐丹湾) ê 春天. 港灣 ê 駁岸已經翻修好勢, 逐項攏新點點. Tī 遐, 蚵仔, 日月蟶, 海帶芽 kap 海膽 ê 收成差不多已經和過去平濟. Sakura 予居民勇氣. 這陣拄好是 Tōni 1500 叢櫻花 ê Sakura 節.

(相片: Iwate Koān, Kamaishi Chhī, Tōni [岩手県釜石市唐丹]. 2014.4)

-

Tiu ĉi estas printempo de la golfo Tooni. Digo en la haveno estis renovigita, kaj ĉio estas freŝa. Oni povas rikolti ostrojn, pektenojn, undariojn kaj markaŝtanojn preskaŭ samkvante kiel antaŭe. Sakura-floroj donas kuraĝon al la vilaĝantoj. Nun okazas Sakura-festo de Tooni inter 1500 sakura-arboj.

(Foto: Tooni, Kamaiŝi, Iŭate. 2014.4)

--

28. 校歌讚大海

Ha̍k-hāu hùi-tiāu
hāu-koa iáu-koh teh
lé-chàn tōa-hái.

-

學校廢掉
校歌猶閣 teh
禮讚大海.

-

廃校の
校歌に海を
讃へけり

-

En la himno de fermita lernejo
la maro
estas admirata.

--

Che sī í-keng hùi-hāu ê Kadonawaki (門脇) Sió-ha̍k ê hāu-koa. "Thài-pêng-iûⁿ ná-chhiūⁿ lán ê hi-bāng, tōa koh khoah. Lí khoài-lo̍k chheng-chhun ê bāng-sióng, tio̍h bí-lē siám-sih! Taⁿ, lán chhiú khan chhiú, hiòng chêng khì. Lán ê ha̍k-hāu sī Kadonowaki".

(Siòng-phìⁿ: Miyagi Koān, Ishinomaki Chhī [宮城県石卷市]. 2015.10)

-

這是已經廢校 ê Kadonawaki (門脇) 小學 ê 校歌. "太平洋若像咱 ê 希望, 大 koh 闊. 你快樂青春 ê 夢想, 著美麗閃爍! 今, 咱手牽手, 向前去. 咱 ê 學校是 Kadonowaki".

(相片: Miyagi Koān, Ishinomaki Chhī [宮城県石卷市]. 2015.10)

-

Tiu ĉi estas lerneja himno de jam fermita elementa lernejo Kadonoŭaki. "La Pacifika Oceano estas vastega same kiel ia espero Via ĝoja kaj juna revo brilu belege! Nun ni man-en-mane paŝu antaŭen. Nia lernejo estas Kadonoŭaki". Tiu ĉi monumento estis rekonstruita en 2015.

(Foto: Iŝinomaki, Mijagi. 2015.10)

--

27. 黑松孤叢徛

Kôaⁿ-thiⁿ pak-táu
sí-khì ê o͘-siông
ko͘-châng khiā leh.

-

寒天北斗
死去 ê 黑松
孤叢徛 leh

-

冬北斗
死して一本松
立てり

-

La vintra Granda Ursino,
mortinte la sola pinarbo
staras.

--

Iân hái-hōaⁿ goân-pún ū chhit-bān châng siông-á chhiū, só͘-ū kî-thaⁿ ê siông-á lóng liân-kin khau cháu, kan-ta chit-châng chhun lo̍h-lâi. Lâng kā hō-chò "Kî-chek Ko͘-siông". Āu-lâi, i mā sí-khì, m̄-koh, keng-kòe hòa-ha̍k chhú-lí, hō͘ i koh khiā khí-lâi. Koh-khah āu-lâi, tī tōa-hêng eng-kè* pí-kàu hā, i khòaⁿ tio̍h mā chiâⁿ liāu-siáu. I sī-m̄-sī ū khó-lêng tī sin kui-ōe ê kong-hn̂g chiâⁿ-chò "Hi-bāng ê siông" koh-oa̍h neh? [* Goân-bûn "rultapiŝo (belt conveyor)" sī "su-sàng-tòa/輸送帶" ê ì-sù, m̄-koh khòaⁿ khí-lâi khah sêng sī "eng-kè".]

(Siòng-phìⁿ: Iwate Koān, Rikuzen-Takata Chhī [岩手県陸前高田市]. 2013.4)

-

沿海岸原本有七萬叢松仔樹, 所有其他 ê 松仔攏連根 khau 走, 干焦這叢賰落來. 人 kā 號做 "奇蹟孤松". 後來, 伊 mā 死去, 毋過, 經過化學處理, 予伊 koh 徛起來. 閣較後來, tī 大型鷹架* 比較下, 伊看著 mā 誠料小. 伊是毋是有可能 tī 新規畫 ê 公園成做 "希望 ê 松" 閣活 neh? [* 原文 "rultapiŝo (belt conveyor)" 是 "su-sàng-tòa/輸送帶" ê 意思, 毋過看起來較成是 "鷹架".]

(相片: Iwate Koān, Rikuzen-Takata Chhī [岩手県陸前高田市]. 2013.4)

-

Laŭ la marbordo staris 70 mil pinarboj, sed krom tiu ĉi pinarbo ĉiuj elradikiĝis. Ĝi estis nomata "Pinarbo de miraklo". Poste ankaŭ ĝi mortis, sed "reviviĝis" per kemia kuracado. Pli poste ĝi staris malgrande sub la grandegaj rultapiŝoj. Ĉu ĝi reviviĝos kiel "Pinarbo de espero" en la nove planita parko?

(Foto: Rikuzen-Takata, Iŭate. 2013.4)

--

26. 菩薩幔冷霜

Phô͘-sat tó leh
ka-tī moa chi̍t-su
pe̍h-sek léng sng.

-

菩薩倒 leh
家己幔一軀
白色冷霜.

-

倒れたる
お地蔵霜を
召されけり

-

Falinta budho
vestas sin
per prujno.

--

Ōtsuchi Teng (大槌町) siū tsunami kong-kek, āu-lâi iū-koh cho-siū tōa hóe-chai. Chit só͘-chāi siōng kó͘-ló ê biō-sī sio liáu-liáu, chē-chē bōng-á mā lóng hō͘ tsunami chhui-húi. Chin chē bōng-pâi téng lóng kō͘ O chò kì-hō, piáu-sī "hòng-khì". Tī lîm-sî biō-sī piⁿ-á, ū chi̍t-ê ká-ná sio iûⁿ-khì ê liang-á hiat tī hia, hām chit-sian phô͘-sat tiau-siōng.

(Siòng-phìⁿ: Iwate Koān, Ōtsuchi Teng [岩手県大槌町]. 2013.12)

-

Ōtsuchi Teng (大槌町) 受 tsunami 攻擊, 後來又閣遭受大火災. 這所在上古老 ê 廟寺燒了了, 濟濟墓仔 mā 攏予 tsunami 摧毀. 真濟墓牌頂攏 kō͘ O 做記號, 表示 "放棄". Tī 臨時廟寺邊仔, 有一个敢若燒熔去 ê 喨仔㧒 tī 遐, 和這仙菩薩雕像.

(相片: Iwate Koān, Ōtsuchi Teng [岩手県大槌町]. 2013.12)

-

La urbo Oocuĉi estis atakita de la cunamo kaj poste, de la granda fajro. La plej malnova templo en la urbo forbrulis, kaj multaj tomboj estis faligitaj de la cunamo. Sur multaj tomboŝtonoj estis skribita O, kiu signifas "Forĵeto". Apud la provizora templo troviĝis kvazaŭ forĵetite fandiĝinta sonorilo kaj tiu ĉi budha statuo.

(Foto: Oocuĉi, Iŭate. 2013.12)

--

25. 銀杏落葉

Bô sio tùi-siòng ê
koma-inu* (狛犬) ê tiong-kan
gîn-hēng teh lo̍h-hio̍h.
[* Chhāi tī sîn-siā chiàⁿ-mn̂g ê chio̍h-sai káu]-

-

無 sio 對相 ê
狛犬* (koma-inu) ê 中間
銀杏 teh 落葉.
[* Chhāi tī 神社正門 ê 石獅狗]

-

狛犬の
向合はぬなか
銀杏散る

-

Sur la ŝtonhundojn
ne rigardantajn unu la alian
faladas ginko-folioj.

--

Iwate Koān ê Yamada Teng siū tio̍h tsunami ê chhui-chân, āu-lâi iū-koh in-ūi hóe-chai, tî-liáu chhī-chèng-thiaⁿ hām hū-kīn, chha-put-to só͘-ū ê mi̍h-kiāⁿ lóng siau-sit ah. Hū-kīn ū chi̍t-keng Shōkō (松江) Sī. Hit-kang ū chē-chē lâng pī-lān tī chia. Khòaⁿ tio̍h chhī-bīn ê khó͘-lān, káu-á ê piáu-chêng khòaⁿ-tio̍h mā khah giâm-siok ah.

(Siòng-phìⁿ: Iwate Koān, Yamada Teng [岩手県山田町]. 2014.1)

-

Iwate 縣 ê Yamada 町受著 tsunami ê 摧殘, 後來又閣因為火災, 除了市政廳和附近, 差不多所有 ê 物件攏消失 ah. 附近有一間 Shōkō (松江) 寺. 彼工有濟濟人避難 tī 遮. 看著市面 ê 苦難, 狗仔 ê 表情看著 mā 嚴肅 ah.

(相片: Iwate Koān, Yamada Teng [岩手県山田町]. 2014.1)

-

La urbo Jamada de la gubernio Iŭate estis atakita de la cunamo kaj poste, de la granda fajro, sekve preskaŭ ĉio estis perdita krom la urbodomo kaj la ĉirkaŭaĵoj. Apude estas la templo Ŝookoo-ĵi. Tiun tagon multaj homoj rifuĝis ĉi tien.  Ŝajnas, ke la hundoj ekhavis pli akran mienon, vidante mizeron kaj suferon de la urbanoj.

(Foto: Jamada, Iŭate. 2014.1)

--

24. 曼珠沙華奏樂.

Bān-chu-sa-hôa*
iōng chân-chûn ê hiân
ián-chàu im-ga̍k.

-

曼珠沙華*
用殘存 ê 弦
演奏音樂.

[* lycoris radiata]

-

曼珠沙華
残りの弦で
演奏す

-

Likoridoj*
per la restantaj kordoj
muzikas.

[* likorido: lycoris radiata]

--

23. 紅柿 ná 花燈

Kan-ta âng-khī
ná chhin-chhiūⁿ hoe-teng
chiò tī chhân-chng.

-

干焦紅柿
ná 親像花燈
照 tī 田庄.

-

柿ばかり
灯れる村と
なりにけり

-

Nur persimonoj
lanternas.
La vilaĝo fariĝas tia.

--

Odaka (小高) Sió-ha̍k ê piah-téng ū phû-tiau, chin súi, m̄-koh, in-ūi he̍k-chai ê sū-kò͘, chia í-keng thiaⁿ bē-tio̍h ha̍k-seng ê siaⁿ-im. Ùi lâu tī chheh-toh-á téng ê mi̍h-kiāⁿ lâi khòaⁿ, chū hit-kang liáu-āu in bô koh tńg-lâi kòe. In taⁿ lóng tī tó-ūi ah? Lāu-su tī o͘-pang téng siá: "Chin kín lán koh sio-kìⁿ", m̄-koh, hit-ê hi-bāng lú lâi lú biáu-bông ah.

(Siòng-phìⁿ: Fukushima Koān, Minami-Sōma Chhī [福島県南相馬市]. 2015.10)

-

Odaka (小高) 小學 ê 壁頂有浮雕, 真媠, 毋過, 因為核災 ê 事故, 遮已經聽袂著學生 ê 聲音. Ùi 留 tī 冊桌仔頂 ê 物件來看, 自彼工了後 in 無 koh 轉來過. In 今攏 tī 佗位 ah? 老師 tī 烏枋頂寫: "真緊咱 koh 相見", 毋過, 彼个希望 lú 來 lú 渺茫 ah.

(相片: Fukushima Koān, Minami-Sōma Chhī [福島県南相馬市]. 2015.10)

-

La elementa lernejo Odaka estas belega kun reliefoj sur la muro, sed ĉi tie ne aŭdiĝis voĉoj de gelernantoj pro la nujlea akcidento. Iliaj havaĵoj sur tabloj montris, ke ili neniam revenis al la lernejo post tiu tago. Kie ili nun estas? Instruistoj skribis sur nigraj tabuloj: "Ni baldaŭ renkontiĝu", sed tiu espero pli kaj plie nebuliĝas.

(Foto: Minami-Sooma, Fukuŝima. 2015.10)

--

22. Hông 袂記 ah

Hông bē-kì ah
3-11 bông-chiá
eng-lêng mā-sī

-

Hông 袂記 ah
3-11 亡者
英靈 mā 是

--

忘れたり
三·一一も
英霊も

-

Estas forgesitaj
kaj 3.11
kaj militmortintoj.

--

Hit sî-chūn, Jōban (常磐) Sòaⁿ ê Hama-Yoshida (浜吉田) sī chòe lâm ê chhia-thâu, koh óng lâm bô khai-thong. Chhia-thâu hām tōa-hái tiong-kan sī chi̍t-phiàn chháu-tē, chāi-chêng tī chia tiāⁿ-tio̍h ū chē-chē chhù. Lâu tī hia ê biō-sī ū Jī-chiàn chiàn-sí ê kun-jîn siòng-phìⁿ, tī hia chēng-chēng teh khòaⁿ kò͘-hiong ê hiān-chōng.

(Siòng-phìⁿ: Miyagi Koān, Watari Teng, Kaizō Jī [宮城県亘堙町海蔵寺]. 2014.5)

-

彼時陣, Jōban (常磐) 線 ê Hama-Yoshida (浜吉田) 是最南 ê 車頭, koh 往南無開通. 車頭和大海中間是一遍草地, 在前 tī 遮定著有濟濟厝. 留 tī 遐 ê 廟寺有二戰戰死 ê 軍人相片, tī 遐靜靜 teh 看故鄉 ê 現狀.

(相片: Miyagi Koān, Watari Teng, Kaizō Jī [宮城県亘堙町海蔵寺]. 2014.5)

-

Tiun tempon, laŭ la fervoja linio Ĵooban la stacio Hama-Joŝida estis la plej suda stacio, kaj pli sude la linio ne funkciis. Inter la stacidomo kaj la maro estis berbejo, kie antaŭe certe estis multaj domoj. En la pluvivanta templo estis fotoj de militmortintoj dum la dua ondmilito, kiuj silente rigardis tiun staton de sia hejmoko.

(Foto: Ŭatari, Mijagi, temploe Kaizoo-ĵi. 2014.5)

--

21. 夜星聽著聲

Hā-iā ê chheⁿ,
hīⁿ-khang khiú tn̂g-tn̂g
thiaⁿ ē-tio̍h siaⁿ.

-

夏夜 ê 星,
耳空 khiú 長長
聽會著聲.

-

夏の星
耳澄ましてゐて
どれも声

-

Someraj steloj,
al streĉitaj oreloj
aŭdiĝas voĉoj el ĉiuj.

--

Kamaishi (釜石) Sòaⁿ ê ài-chheng kiò-chò "Gîn-hô Thih-lō͘", in-ūi chok-ka Miyazawa Kenji (宮沢賢治) siá-kòe iú-koan chit-tiâu thih-lō͘ ê kò͘-sū: Gîn-hô Thih-lō͘ ê Àm-mê. I sī chi̍t-ê Esperanto-chiá, só͘-í múi chi̍t-ê chhia-thâu lóng ū kō͘ Esperanto hō-miâ. Só͘-ū ê chhia-siuⁿ lóng ōe kah chin súi. Chit-ê siū chai-lān ê só͘-chāi te̍k-pia̍t su-iàu hoaⁿ-hí ê khì-hun. Ta̍k-ê ka-iû!

(Siòng-phìⁿ: Iwate Koān, Kamaishi Chhī [岩手県釜石市]. 2015.4)

-

Kamaishi (釜石) 線 ê 愛稱叫做 "銀河鐵路", 因為作家 Miyazawa Kenji (宮沢賢治) 寫過有關這條鐵路 ê 故事: 銀河鐵路 ê 暗暝. 伊是一个 Esperanto 者, 所以每一个車頭攏有 kō͘ Esperanto 號名. 所有 ê 車箱攏畫甲真媠. 這个受災難 ê 所在特別需要歡喜 ê 氣氛. 逐个加油!

(相片: Iwate Koān, Kamaishi Chhī [岩手県釜石市]. 2015.4)

-

Karesnomo de la fervoja linio Kamaiŝi estas "Ŝonĝilinio Galaksio", ĉar Mijazaŭa Kenĵi verkis la rakonton "Nokto de Galaksia Fervojo" temantan pri tiu linio. Li estis esperantisto, do ĉiuj stacioj havas Espwerantan Karesnomon, do iuj vagonoj havas belajn desegnaĵojn. Gajeco estas necesa en la suferanta regiono. Vi strebu.

(Foto: Kamaiŝi, Iŭate. 2015.4)

--

20. 亡靈未到西天

Tē-tāng chhian-ji̍t
bông-chiá lêng-hûn iáu
bōe kàu se-thian.

-

地動千日
亡者靈魂猶
未到西天.

-

震災千日
たましひ未だ
浮かばざる

-

Mil tagojn post la Katastrofo
la animoj ankoraŭ
ne atingis nirvanon.

--

Chit-chūn ê Ōkawa (大川) Sió-ha̍k ko͘-toaⁿ chûn-chāi, sū-si̍t siōng, tī Tōa-chai-lān chìn-chêng, i ê sì-chiu-ûi ū chin chē chhù. Tī hia, ū chē-chē ha̍k-seng, lāu-su hām ki-bîn sí-bông. In ná-ē bô cháu khì soaⁿ-lūn-téng tô-lān ah? Ha̍k-seng sit-khì in ê bī-lâi, pē-bú sit-khì in ê hi-bōng. Bī-lâi in tio̍h eéng-oán phiau-lōng. 

(Siòng-phìⁿ: Miyagi Koān, Ishinomaki Chhī [宮城県石卷市]. 2012.10)

-

這陣 ê Ōkawa (大川) 小學孤單存在, 事實上, tī 大災難進前, 伊 ê 四周圍有真濟厝. Tī 遐, 有濟濟學生, 老師和居民死亡. In 那會無走去山崙頂逃難 ah? 學生失去 in ê 未來, 爸母失去 in ê 希望. 未來 in 著永遠漂浪. 

(相片: Miyagi Koān, Ishinomaki Chhī [宮城県石卷市]. 2012.10)

-

Nun la elementa lernejo Ookaŭa staras izolite, sed antaŭ la Katastrofo ĝi estis ĉirkaŭata de multaj domoj. Ĉi tie multaj gelernantoj, instruistoj kaj vilaĝantoj mortis. Kial ili ne fuĝis en la monteton? La gelernantoj perdis sian estontecon kaj la gepatroj perdis sian esperon. Ili devos eterne ŝvebadi.

(Foto: Iŝinomaki, Mijagi. 2012.10)

--

19. 你又 ná 佇 lih

Saⁿ-goe̍h ê sî
lí í-keng bô--khì,
iū ná tī lih.

--

三月 ê 時
你已經無--去
又 ná tī lih.

--

三月の
君は何処にも
ゐないがゐる

-

Vi en marto
jam nenie ekzistas,
sed ekzistas.

--

Yuriage (閖上) tē-khu ê ki-bîn ū chhiau-kòe 10%, its 700-gōa lâng, sí-bông. Tī chia kiàn-li̍p chi̍t-ê "Sin-gê" kì-liām-pi, koân 8.4 bí, hām hit-ê tsunami pêⁿ-koân. Sí-chiá chiong boeh iân hit-ê teh hoat ê sin-gê seng chiūⁿ thiⁿ. Góa taⁿ-thâu khòaⁿ ê sî, ká-ná ū khòaⁿ tio̍h in lóng chēng-chēng hioh tī nâ-sek ê thiⁿ-téng.

(Siòng-phìⁿ: Miyagi Koān, Natori Chhī [宮城県名取市]. 2015.6).

-

Yuriage (閖上) 地區 ê 居民有超過 10%, its 700 外人, 死亡. Tī 遮建立一个 "新芽" 紀念碑, 懸 8.4 米, 和彼个 tsunami 平懸. 死者將欲沿彼个 teh 發 ê 新芽升上天. 我 taⁿ 頭看 ê 時, 敢若有看著 in 攏靜靜歇 tī 藍色 ê 天頂.

(相片: Miyagi Koān, Natori Chhī [宮城県名取市]. 2015.6).

-

Pli ol 10 procentoj de la loĝantoj, nome pli ol 700 homoj, mortis ĉi tie en la distrikto Juriage. Nove konstruiĝis a monumento "Bruĝono" 8,4 metrojn same alta kiel tiu cunamo. La forpasintoj supreniros al la ĉielo laŭ tiu krestanta burĝono. Kiam mi suprenrigardis, ŝajnis, ke ili restas tie en la blua ĉielo en paco.

(Foto: Natori, Mijagi. 2015.6).

--

18. 秋風加年歲

Chhiu hong chhoe
siòng-phìⁿ ê lâng
ke saⁿ-hòe.

-

秋風吹
相片 ê 人
加三歲.

-

秋風や
遺影に三年
加へみる

-

Aŭtunaj ventetoj,
al la foto de la forpasinto
mi aldonas tri jarojn.

--

Góa tī Ishinomaki Chhī "Tōa-chai-lān ûi-bu̍t ê chòe-āu tián-lám" hoat-hiān chit-tiuⁿ siòng-phìⁿ. He hoe sī pe̍h-ho̍h-ō͘. In chhiâng-chāi chhut-hiān tī Tōhoku tē-khu.

Chit-tiuⁿ siòng sek-chúi phú-pe̍h. Khòaⁿ khí-lâi ká-ná sī tī 1980 nî-tāi hip ê. Hit-ê ko͘-niû taⁿ án-chóaⁿ ah? Góa siong-sìn yi ū oa̍h-kòe hit-ê tsunami.

(Siòng-phìⁿ: Miyagi Koān, Ishinomaki Chhī [宮城県石卷市]. 2014.3)

-

我 tī Ishinomaki 市 "大災難遺物 ê 最後展覽" 發現這張相片. 彼花是白鶴芋. In 常在出現 tī Tōhoku 地區.

這張相色水殕白. 看起來敢若是 tī 1980 年代翕 ê. 彼个姑娘今按怎 ah? 我相信她有活過彼个 tsunami.

(相片: Miyagi Koān, Ishinomaki Chhī [宮城県石卷市]. 2014.3)

-

Mi trovis tiun ĉi foton en "La lasta ekspozicio de postlasitaĵoj de la Katastrofo" en la urbo Iŝinomaki. La floroj estas blankaj mefitbrasikoj. Ili estas ofte troveblaj en la regiono Toohoku.

La foto estas pale kolora. Do supozeble ĝi estis fotita en la 1980-aj jaroj. Kia estas tiu junulino nun? Mi kredas, ke ŝi postvivis la cunamon. 

(Foto: Iŝinomaki, Mijagi. 2014.3)

--

17. 雺霧喊孤魂

Khí bông-bū
bông-bū se̍h hái-bīn
hiàm ko͘-hûn.

-

起雺霧
雺霧踅海面
喊孤魂.

-

霧がなあ
霧が海這ひ
魂呼ぶよ

-

Jen nebulo,
nebulo rampas sur la maro,
vokante animojn.

--

Shizugawa (志津川) chhī-khu kui-ê siau-sit khì. Bo̍k-chō ê chhī-chèng-thiaⁿ chek-sî hō͘ tsunami lâu cháu, taⁿ kan-ta chhun piⁿ-á hit-chō "Hông-chai Pān-kong-thiaⁿ" ê kut-kè. Lī hn̄g-hn̄g ê chhia-thâu mā lóng húi-bia̍t.

Tîm tī hái-té ê sī phòa-kê-kê ê poh-hōaⁿ hām hit-kang hūn-cha̍p tī tōa-hō͘ ē ê phòa-chhùi chân-hâi.

(Siòng-phìⁿ: Miyagi Koān, Minami-Sanriku Teng [宮城県南三陸町]. 2013.4)

-

Shizugawa (志津川) 市區規个消失去. 木造 ê 市政廳即時予 tsunami 流走, 今干焦賰邊仔彼座 "防災辦公廳" ê 骨架. 離遠遠 ê 車頭 mā 攏毀滅.

沉 tī 海底 ê 是破 kê-kê ê 駁岸和彼工混雜 tī 大雨下 ê 破碎殘骸.

(相片: Miyagi Koān, Minami-Sanriku Teng [宮城県南三陸町]. 2013.4)

-

La urbeto Ŝizugaŭa tute malaperis. La ligna urbodomo estis tuj forfluigita, kaj nun apude restas skeleta "Oficejo kontraŭ malfeliĉo". Ankaŭ la stacidomo fore situanta estis detruita.

En la maro dronas kaj la digo rompita en pecojn kaj tiu tago miksita kun detruitaĵoj sub la pluva ĉielo.

(Foto: Minami-Sanriku, Mijagi. 2013.4)

--

16. 三文轉 in 兜

Khòaⁿ chīn seⁿ kap sí
Kamaishi khek-chúi lâu
sam-bûn tńg in tau.

-

看盡生 kap 死
Kamaishi 溪水流
三文轉 in 兜.

-

生き死にの
釜石の川
鮭上る

-

Vidis vivon kaj morton
la rivero de Kamaiŝi.
En ĝi suprennaĝas salmoj.

--

Tōhoku (東北) tē-khu ê khe-lâu, tī chhiu-thiⁿ ū sam-bûn-hî siû tńg-lâi. In mā siû tńg-lâi chit-tiâu kiò Kasshi (甲子) ê hô; Tōa-chai-lān hit-kang, ū chi̍t-tâi basuh hām só͘-ū sêng-kheh hō͘ tsunami éng-lo̍h hô-té.

Sam-bûn-hî tī hái-iûⁿ se̍h 4-tang liáu-āu tò tńg-lâi, só͘-í chit-kang góa khòaⁿ tio̍h ê sam-bûn-hî sī siû tī Tōa-chai-lān húi-bia̍t ê chân-hâi tiong-kan. 

(Siòng-phìⁿ: Iwate Koān, Kamaishi Chhī [岩手県釜石市]. 2015.10)

-

Tōhoku (東北) 地區 ê 溪流, tī 秋天有三文魚泅轉來. In mā 泅轉來這條叫 Kasshi (甲子) ê 河; 大災難彼工, 有一台 basuh 和所有乘客予 tsunami 湧落河底.

三文魚 tī 海洋踅 4 冬了後倒轉來, 所以這工我看著 ê 三文魚是泅 tī 大災難毀滅 ê 殘骸中間. 

(相片: Iwate Koān, Kamaishi Chhī [岩手県釜石市]. 2015.10)

-

En aŭtuno al la riveroj en la regiono Toohoku salmoj revenas. Ili revenas ankaŭ al tiu ĉi rivero Kaŝŝi, en kiun la buso kun pasaĝeroj estis faligita de la cunamo tiun tagon.

Salmoj revenas post 4 jaroj da migrado en la oceano, do salmoj, kiujn mi vidis en tiu ĉi tago, subennaĝis inter la detruitaĵoj de la Katastrofo.

(Foto: Kamaiŝi, Iŭate. 2015.10)

--

15. 廢墟伴夏月

Tsunami
lâu tī hùi-hi
phōaⁿ hā-goa̍t.

-

Tsunami
留 tī 廢墟
伴夏月.

-

まだ津波
残れる廃墟
夏の月

-

La cunamo
ankaoraŭ restas en la ruinoj,
somera luno.

--

"Khòaⁿ tio̍h chit-chiah chûn ê sî, góa ê sim-koaⁿ phi̍h-pho̍k tiô", tòa tī hit-ê khu ê chi̍t-ê cha-bó͘-lâng án-ne kóng. Tōa-chai-lān chìn-chêng, chia ū chē-chē siong-tiàm hām bîn-ke chhù, m̄-koh kî-tiong chi̍t-pòaⁿ hō͘ tsunami húi-tiāu, lēng-gōa hit-pòaⁿ koh hō͘ hóe-chai sio-tiāu, chū án-ne kui-ê lóng húi-bia̍t. Lâu tī hia, kan-ta chhun hit-chiah lia̍h chhǹg-á ê tōa-chûn thêng tī í-keng siau-sit ê chhia-thâu thâu-chêng.

(Siòng-phìⁿ: Miyagi Koān, Kesennuma Chhī [宮城県気仙沼市]. 2013.8)

-

"看著這隻船 ê 時, 我 ê 心肝 phi̍h-pho̍k 趒", 蹛 tī 彼个區 ê 一个查某人 án-ne 講. 大災難進前, 遮有濟濟商店和民家厝, 毋過其中一半予 tsunami 毀掉, 另外彼半 koh 予火災燒掉, 自 án-ne 規个攏毀滅. 留 tī 遐, 干焦賰彼隻掠串仔 ê 大船停 tī 已經消失 ê 車頭頭前.

(相片: Miyagi Koān, Kesennuma Chhī [宮城県気仙沼市]. 2013.8)

-

"Kiam mi vidas tiun ĉi ŝipon, mia koro forte batas", diris virino loĝanta en tiu ĉi distrikto. Antaŭ la Katastrofo ĉi tie estis grandaj vendejaro kaj loĝkvartalo, sed la duono estis detruita de la cunamo kaj la duono estis bruligita de fajrego, sekve ĉio malaperis. Restis nur granda tinusa ŝipo antaŭ la malaperinta stacidomo.

(Foto: Kesennuma, Mijagi. 2013.8)

--

14. 野草旺咱絕望

Iá-chháu ōng-ōng
chhin-chhiūⁿ kā lán kóng
éng-oán choa̍t-bōng.

-

野草旺旺
親像 kā 咱講
永遠絕望.

--

草茂る
ずつと絕望
してゐろと

-

Herboj kreskas
kvazaŭ ili dirus,
ke ni eterne malesperu.

--

Iitate Chhun (飯館村) chin put-hēng khiā tī Fukushima (福島) Tē-it He̍k-tiān-Tiong-sim ê hong-bóe, siū-tio̍h giâm-tiōng ê u-jiám. Só͘-ū chhun-bîn lóng poaⁿ-lī ka-hn̂g. "Bí-lē ê tiū-chhân" taⁿ kan-ta chhun iá-chháu hām siū-tio̍h he̍k-u-jiám ê thó͘-tē. Che sī siōng pi-siong ê kéng-tì. Góa chē ê basuh kiâⁿ-kòe chit-ê chng-thâu, bô thêng-khùn.

(Siòng-phìⁿ: Fukushima Koān, Iitate Chhun [福島県飯館村]. 2013.5)

-

Iitate Chhun (飯館村) 真不幸徛 tī Fukushima (福島) 第一核電中心 ê 風尾, 受著嚴重 ê 污染. 所有村民攏搬離家園. "美麗 ê 稻田" 今干焦賰野草和受著核污染 ê 土地. 這是上悲傷 ê 景致. 我坐 ê basuh 行過這个庄頭, 無停睏.

(相片: Fukushima Koān, Iitate Chhun [福島県飯館村]. 2013.5)

-

La vilaĝo Iitate malfeliĉe situis sub la ventfluo de la nuklea centralo n-ro 1 de Fukuŝima kaj fariĝis dense poluita. Ĉiuj vilaĝanoj forlasis sian hejmon. La kampoj en la "Lando de belaj rizplantoj" estas kovritaj de herbaĉoj kaj nuleaĵoj. La plej malĝoja pejzaĝo. Mia buso kuris senhalte tra la vilaĝo.

(Foto: Iitate, Fukuŝima. 2013.5)

--

13. 活 tī 茄色世界

Tī siù-kiû-hoe ni̍h
lí koh oa̍h tī hit ê
kiô-á-sek sè-kài.

-

Tī 繡球花 ni̍h
你 koh 活 tī 彼个
茄仔色世界.

--

紫陽花や
あの人のゐる
青世界

- 

Hortensio,
en ĝia blua mondo
nun vi loĝas.

--

Siù-kiû-hoe ū kok-chióng bô-kāng ê hêng-thé kap sek-chhái.

Kòe-khì nn̄g-nî, ūi-tio̍h cháu-chhōe Terui Ls ê "Nâ-sek sè-kài", góa hip ê siù-kiû-hoe sǹg-bē-liáu. Taⁿ góa ē-tàng tī só͘-ū siù-kiû-hoe ê sió-sió hoe-lúi tiong-kan kám-siū tio̍h sèⁿ-miā, m̄-nā kan-ta tī "nâ-sek sè-kài".

(Siòng-phìⁿ: Gunma Koān, Maebashi Chhī [群馬県前橋市]. 2016.6)

-

繡球花有各種無仝 ê 形體 kap 色彩.

過去兩年, 為著走揣 Terui Ls ê "藍色世界", 我翕 ê 繡球花算袂了. 今我會當 tī 所有繡球花 ê 小小花蕊中間感受著性命, 毋但干焦 tī "藍色世界".

(相片: Gunma Koān, Maebashi Chhī [群馬県前橋市]. 2016.6)

-

Ekzistas diversspecaj, diversformaj, diverskoloraj hortensioj.

Dum la pasintaj du jaroj, serĉante "bluan mondon" de s-ino Terui, mi fotadis sennombrajn hortensiojn. Nun mi povas senti vivon en ĉiuj etaj floroj de hortensioj, ne nur en la "blua mondo".

(Foto: Maebaŝi, Gunma. 2016.6)

--

12. 無身屍辦喪事

Obon* chìn-chêng
lâng-lâng bô sin-si
pān-lí song-sū.

-

Obon* 進前
人人無身屍
辦理喪事.

--

盆近し
どれも亡骸
無き葬儀

-

Proksimiĝas bon-festo.
Sencindre
ĉiu funebro okazas.

--

Tōa-chai-lān liáu-āu, Shimoshibusa (下渋佐) Bōng-hn̂g chi̍t-phiàn pha-hng, kan-ta chhun chi̍t-kóa bōng-pâi. Thâu-kàu chit-sian tiau-siōng bô thâu bô chiàⁿ-chhiú, m̄-koh i ê tò-chhiú iáu-koh kā gín-á phō tiâu-tiâu. 

Obon* sī hoâi-liām sí-chiá ê ji̍t-chí, m̄-koh tī chia boeh án-chóaⁿ hoâi-liām ah? [* Obon (御盆)  sī hoâi-liām sí-bông chhin-lâng ê ji̍t-chí, tō chhin-chhiū lán-lâng Chhit-goe̍h-pòaⁿ.]

(Siòng-phìⁿ: Fukushima Koān, Minami-Sōma Chhī [福島県南相馬市]. 2013.10）

-

大災難了後, Shimoshibusa (下渋佐) 墓園一遍拋荒, 干焦賰一寡墓牌. 頭到這仙雕像無頭無正手, 毋過伊 ê 倒手猶閣 kā 囡仔抱牢牢. 

Obon* 是懷念死者 ê 日子, 毋過 tī 遮欲按怎懷念 ah? [* Obon (御盆) 是懷念死亡親人 ê 日子, tō 親像咱人七月半.]

(相片: Fukushima Koān, Minami-Sōma Chhī [福島県南相馬市]. 2013.10）

-

Post la Katastrofo Tombejo Ŝimoŝibusa fariĝis kvazaŭ dezerto kun kelkaj rekolektitaj tomboŝtonoj. La antaŭa statuo perdis kaj la kapon kaj dekstran manon, sed ŝi tenas sian bebon en la maldekstra mano.

Dum la bon-festo oni rememoras forpasintojn, sed kiel oni povas fari tion ĉi tie?

(Foto: Minami-Sooma, Fukuŝima. 2013.10)

--

11. 我 chia 活 leh

Góa chia oa̍h leh!
Chheⁿ-hio̍h tin chúi-tih
Chhùi-phé hiáng-siū.

-

我 chia 活 leh!
青葉津水滴
喙䫌享受.

--

生きてをり
青葉の雫
頬に享け

-

Ja mi vivas!
Gutojn el verdaj folioj
mi ĝuas sur miaj vangoj.

--

Shirabu (白布) Un-chôaⁿ tī Yonezawa Chhī (米沢市) phian-oán ê soaⁿ-khu. Hia ê Nishiya (西屋) lí-koán sī iû chi̍t-ê Esperanto-chiá só͘ keng-êng ê kî-miāu Ji̍t-pún-sek lí-koán.

Hū-kīn chhiū-nâ ni̍h ū chē-chē chio̍h-pu̍t-á. In í-keng khiā tī hia 100-tang, 200-tang, jím-siū hong chhoe, seh khàm. Lán-lâng chó͘-sian tiāⁿ-tio̍h bat chiù-chōa, chò-lâng tio̍h sêng-si̍t, tio̍h tiong-hō͘.

(Siòng-phìⁿ: Yamagata Koān, Yonezawa Chhī [山形県米沢市]. 2013.5）

-

Shirabu (白布) 溫泉 tī Yonezawa Chhī (米沢市) 偏遠 ê 山區. 遐 ê Nishiya (西屋) 旅館是由一个 Esperanto 者所經營 ê 奇妙日本式旅館.

附近樹林 ni̍h 有濟濟石佛仔. In 已經徛 tī 遐 100 冬, 200 冬, 忍受風吹, 雪崁. 咱人祖先定著捌咒誓, 做人著老實, 著忠厚.

(相片: Yamagata Koān, Yonezawa Chhī [山形県米沢市]. 2013.5）

-

La varmfontejo Ŝirabu situas en la fora monto de la urbo Jonezaŭa. Niŝija estas mirinda japanstila hotelo, kiun administras esperantisto.

En la apuda arbaro staras ŝtonaj budhoj. Ili staras tie de 100 jaroj, de 200 jaroj en ventoj kaj neĝo. Niaj prauloj certe ĵuris al la budhoj, ke ili vivu honeste kaj sincere kiel homo.

(Foto: Jonezaŭa, Jamagata. 2013.5)

--

10. 畢業 loh

Pit-gia̍p loh
lí nā thiaⁿ tio̍h
kín ìn-siaⁿ.

-

畢業 loh
你若聽著
緊應聲.

--

卒業す
泉下にはいと
返事して

-

Finis la studon,
el la paradizo
respondante "Jes".

--

Che sī 2012-nî 3-goe̍h Tōni Tiong-ha̍k pit-gia̍p tián-lé ê siòng-phìⁿ. Ū chi̍t-ê saⁿ-nî-kip ê cha-bó͘ ha̍k-seng tī hái-tiòng sí-bông. Yi ê lêng-hûn tiāⁿ-tio̍h ū lâi chham-ka chit-ê tián-lé. Ū chi̍t-ê lāu-bú án-ne kóng: "Góa siūⁿ-kóng, keh-kang m̄-koán ha̍k-hāu, chhù, pêng-iú, chhù-lāi-lâng lóng iáu tī leh..., m̄-koh tāi-chì m̄-sī án-ne".

(Siòng-phìⁿ: Iwate Koān, Kamaishi Chhī, Tōni [岩手県釜石市唐丹]. 2012.3)

-

這是 2012 年 3 月 Tōni 中學畢業典禮 ê 相片. 有一个三年級 ê 查某學生 tī 海漲死亡. 她 ê 靈魂定著有來參加這个典禮. 有一个老母 án-ne 講: "我想講, 隔工毋管學校, 厝, 朋友, 厝內人攏猶 tī leh..., 毋過代誌毋是 án-ne".

(相片: Iwate Koān, Kamaishi Chhī, Tōni [岩手県釜石市唐丹]. 2012.3)

-

Tiu ĉi estas foto de la kursfina ceremonio de la mezlernejo Tooni en marto 2012. Unu lernantino en la 3a lernojaro mortis en la cunamo. Certe ankaŭ ŝia animo ĉeestis en la ceremonio. Iu patrino diris: "Mi kredis, ke ankaŭ en la venonta tago ekzistos la lernejo, domo, amikoj, familianoj..., sed tio ne estas vero". 

(Foto: Toon, Kamaiŝi, Iŭate. 2012.3)

--

9. 神明無佇 lih

Saⁿ-goe̍h cha̍p-it
sîn-bêng bô tī lih
a̍h-sī kiu--khì?

-

三月十一
神明無佇 lih
抑是勼--去?

--

三·一一
神はゐないか
とても小さい

-

La 11an de marto
Dio ne ekzistis,
aŭ estis eta.

--

Tōa-chai-lān kòe liáu chi̍t-nî āu, tī Ōtsuchi kan-ta khòaⁿ ē-tio̍h chhù ê tē-ki. Tī chiah-ê tē-ki, góa hoat-hiān ū chē-chē ê chúi-chôaⁿ. Kî-tiong chi̍t-ê chúi-chôaⁿ lāi-bīn sīm-chì ū sam-bûn-hî teh siû. Ōtsuchi in-ūi ū 100-gōa ê chúi-chôaⁿ chin ū-miâ. Tī chia, góa khòaⁿ tio̍h chi̍t-ê tó-khì ê torii (鳥居). Torii sī boeh pó-hō͘ biō-sī ê sèng-mn̂g, m̄-koh tú-tio̍h tōa hái-tiòng, i mā siuⁿ lám ah.

(Siòng-phìⁿ: Iwate Koān, Ōtsuchi Teng [岩手県大槌町]. 2013.12)

-

大災難過了一年後, tī Ōtsuchi 干焦看會著厝 ê 地基. Tī chiah-ê 地基, 我發現有濟濟 ê 水泉. 其中一个水泉內面甚至有三文魚 teh 泅. Ōtsuchi 因為有 100 外个水泉真有名. Tī 遮, 我看著一个倒去 ê torii (鳥居). Torii 是欲保護廟寺 ê 聖門, 毋過拄著大海漲, 伊 mā siuⁿ 荏 ah.

(相片: Iwate Koān, Ōtsuchi Teng [岩手県大槌町]. 2013.12)

-

Unu jaron post la Katastrofo nur vidiĝis bazoj de domoj en la urbo Oocuĉi. Inter tiuj bazoj mi trovis multajn fontojn. En iun fonton salmoj erare ennaĝis. Oocuĉi estis fama pro pli ol 100 fontoj. Inter ili mi trovis torii-on falinta. Ĝi gardis la templon kiel sankta pordo, sed estis malforta kontraŭ la cunamego.

(Foto: Oocuĉi, Iŭate. 2013.12)

--

8. 冰箱滴濁水

Chhun-thiⁿ tiong-tàu
peng-siuⁿ chha̍p-chha̍p-tih
lô-lô kiâm-chúi.

- 

春天中晝
冰箱㴙㴙滴
濁濁鹹水.

--

春昼の
冷蔵庫より
黑き汁

-

Tage en printempo
el fridujo gutas
nigra akvo.

--

Ū nn̄g-tòng 5-chàn ê kong-gū tōa-lâu. Kî-tiong chi̍t-tòng boeh lâu chò "Tōa-chai-lān Hùi-hi". 2015-nî chhun-thiⁿ, góa ji̍p-khì hit-tòng chhù. It-ti̍t kàu 4-lâu, pâng-keng lóng jû-chháng-chháng. Tsunami khak-sit chhiong kàu 4-lâu. Só͘-ū koaiⁿ tio̍h ê mn̂g lóng hō͘ chúi chhiong khui. Chit-ê peng-siuⁿ, chhùi khui-khui, khiā tī kî-tiong chi̍t-ê pâng-keng.

(Siòng-phìⁿ: Iwate Koān, Rikuzen-Takata Chhī [岩手県陸前高田市]. 2015.4）

-

有兩棟 5 層 ê 公寓大樓. 其中一棟欲留做 "大災難廢墟". 2015 年春天, 我入去彼棟厝. 一直到 4 樓, 房間攏挐氅氅. Tsunami 確實衝到 4 樓. 所有關著 ê 門攏予水衝開. 這个冰箱, 喙開開, 徛 tī 其中一个房間

(相片: Iwate Koān, Rikuzen-Takata Chhī [岩手県陸前高田市]. 2015.4）

-

Troviĝis/as du 5-etaĝa apartamentaroj. Unu restos kiel "ruino de la Katastrofo". En printempo 2015 mi eniris en ĝin. Ĝis la 4a etaĝo ĉambroj estis en kaoso. Vere la cunamo atingis la 4an etaĝon. Ĉiuj fermitaj portoj estis malfermitaj de la akvopremo. En unu el tiuj ĉambroj trogiĝis tiu ĉi fridujo kun malferma buŝo. 

(Foto: Rikuzen-Takata, Iŭate. 2015.4)

--

7. 市中心落雪

Goân-pún ê
lāu-jia̍t chhī-tiong-sim
teh lo̍h-seh.

-

原本 ê
鬧熱市中心
teh 落雪.

--

在るはずの
町眼裏に
雪が降る

-

En miaj okuloj
devus esti la urbo,
nun neĝas.

--

Chit-ê siâⁿ-chhī goân-pún ū chi̍t-ê cha̍h hái-tiòng ê tōa poh-hōaⁿ pó-hō͘. M̄-koh, tsunami chhiong-kòe tōa poh-hōaⁿ, húi-bia̍t kui-ê siâⁿ-chhī. Siâⁿ-chhī siau-sit ah. Sim-ài siâⁿ-chhī só͘ lâu lo̍h-lâi ê ûi-it mi̍h-kiāⁿ tō-sī hit-ê tōa poh-hōaⁿ. Pe̍h-seh khàm tī hit-ê bô-lâng ê siâⁿ-chhī, chi̍t-chiah káu-á-kiáⁿ tī lîm-sî ê tiàm-á ni̍h kôaⁿ kah khu̍h-khu̍h chun.

(Siòng-phìⁿ: Iwate Koān, Tarō [岩手県田老]. 2013.1)

-

這个城市原本有一个閘海漲 ê 大駁岸保護. 毋過, tsunami 衝過大駁岸, 毀滅規个城市. 城市消失 ah. 心愛城市所留落來 ê 唯一物件就是彼个大駁岸. 白雪崁 tī 彼个無人 ê 城市, 一隻狗仔囝 tī 臨時 ê 店仔 ni̍h 寒甲 khu̍h-khu̍h chun.

(相片: Iwate Koān, Tarō [岩手県田老]. 2013.1)

-

La urbon protektis grandegan kontraŭcunama digo. Sed la cunamo enfluis trans la digego kaj detruis la tutan urbon. La urbo malaperis. La unu sola aĵo, kiu restas en la kara urbo, estas tiu digego. Tiun senhoman urbon neĝo kovris, kaj hundeto ĉe la provizora vendejo tremis pro malvarmo. 

(Foto: Taroo, Iŭate. 2013.1)

--

6. 拭焦喙䫌

Poān tio̍h hái-chúi
kong-chú ê chhùi-phé
kā chhit hō͘ ta.

-

拌著海水
公主 ê 喙 phé
kā 拭予焦.

--

潮染みの
雛の頬を
拭ひけり

-

Vangojn de reĝina pupo
makulitajn de marakvo
mi viŝis.

--

Lī chhī tiong-sim hn̄g-hn̄g ê só͘-chāi ū chi̍t-keng lāu-lâng-īⁿ. Tī hia ê chi̍t-ê kak-lo̍h, chū-chi̍p ū Lú-jî-cheh ê ang-á. Lú-ông hām yi ê kiong-lú ū thé bô hûn teh khòaⁿ yin poān thô͘ ê ho̍k-chong, iáu ū lûn-í, bîn-chhn̂g, téng-téng ê mi̍h-kiāⁿ, lóng in-ūi tsunami lâi sit-khì ka-tī ê só͘-chāi.

(Siòng-phìⁿ: Miyagi Koān, Natori Chhī [宮城県名取市]. 2014.5)

-

Lī 市中心遠遠 ê 所在有一間老人院. Tī 遐 ê 一个角落, 聚集有女兒節 ê 尪仔. 女王和她 ê 宮女有體無魂 teh 看姻拌塗 ê 服裝, 猶有輪椅, 眠床, 等等 ê 物件, 攏因為 tsunami 來失去家己 ê 所在.

(相片: Miyagi Koān, Natori Chhī [宮城県名取市]. 2014.5)

-

Malproksime de la urba centro estis maljunulejo. Jam pasis tri jaroj, sed tie estis pejzaĝo post la cunama atako. En iu angulo kolektiĝis pupoj de la Knabina Festo, Reĝino kaj ŝiaj tri servistinoj senanime rigardadis kotajn vestaĵojn, rulseĝon, liton kaj aliajn, kiuj persis sian propran lokon pro la cunamo.

(Foto: Natori, Mijagi 2014.5)

--

5. 古老時鐘

Tit-tok tit-tok
kè-sǹg sí-bông sò͘
kó͘-ló sî-cheng.

-

Tit-tok, tit-tok
計算死亡數
古老時鐘.

--

ボンボンと
死を数へゆく
古時計

-

Bum, bum, bum,
kalkulas mortojn
malnova horloĝo.

--

In-ūi tē-tāng sí--khì ê sî-cheng. Miyagi Koān, Kesennuma Chhī [宮城県気仙沼市]. 2013.4

-

因為地動死去 ê 時鐘. Miyagi Koān, Kesennuma Chhī [宮城県気仙沼市]. 2013.4

-

Horloĝo, kiu haltis pro la tertremo. Kesennuma, Mijagi. 2013.4

--

4. 冊揹無主人

Chheh-phaīⁿ-á
sió-sió chú-lâng
bô--khì ah.

-

冊揹仔
小小主人
無--去 ah.

--

ランドセル
ちひさな主
喪ひぬ

-

Dorsosako
etan mastrinon
perdis.

--

Goán ùi Hiyori (日和) Soaⁿ lo̍h-lâi kàu Kadonowaki (門脇) chhī-khu. Gán-chêng sī chi̍t-phiàn ê chhi-chhám kéng-siōng. Tī ke-lō͘, goán hoat-hiān chi̍t-ê tī thoah-á lāi ê chheh-phāiⁿ-á. Hit-sî, hut-jiân khai-sí lo̍h-hō͘. Goán siūⁿ boeh kō͘ che siáⁿ kā khàm, m̄-koh siáⁿ to chhōe bô. Sīm-chì liân chi̍t-tè chóa-pang to bô. Cháu ji̍p hū-kīn ê phòa chhù, goán ta̍k-ê lóng teh lâu ba̍k-sái.

(Siòng-phìⁿ: Miyagi Koān, Ishinomaki Chhī [宮城県石卷市]. 2011.8)

-

阮 ùi Hiyori (日和) 山落來到 Kadonowaki (門脇) 市區. 眼前是一遍 ê 悽慘景象. Tī 街路, 阮發現一个 tī 屜仔內 ê 冊揹仔. 彼時, 忽然開始落雨. 阮想欲 kō͘ che 啥 kā 崁, 毋過啥 to 揣無. 甚至連一塊紙枋 to 無. 走入附近 ê 破厝, 阮逐个攏 teh 流目屎.

(相片: Miyagi Koān, Ishinomaki Chhī [宮城県石卷市]. 2011.8)

-

Ni subeniris de la monto Hijiori al la distrikto Kadonoŭaki. Tie etendiĝis mizerega pejzaĝo. Sur la strato, ni trovis lernantinan dorsosakon en la kesto. Tiam subite ekpluvis. Ni volis kovri ĝin per io, sed nenio troviĝis. Eĉ ne estis kartona peco. Enkurinte en najbaran difektitan domon, ni ĉiuj larmis.

(Foto: Iŝinomaki, Mijagi. 2011.8)

--

3. 塗糜包母囝

Thô͘-môe-ko ē-té
ná-chhiūⁿ niû-á-khok pau tio̍h
eⁿ-á hām lāu-bú.

-

塗糜膏下底
ná 像娘仔殼包著
嬰仔和老母.

--

泥の底
繭のごとくに
嬰と母

-

En la kota fundo
kvazaŭ en kokono
bebo kaj patrino.

--

2011-3-11 kòe 3 kò goe̍h liáu-āu, góa khì hóng-būn siū tsunami phò-hoāi ê siâⁿ-chhī. Tī hia, siâⁿ-chhī iáu chhun lo̍h-lâi ê chhù-khak khiā tī bông-bū tiong, góa ê kha-ta̍h-ūi sì-chiu chiâu-sī ji̍t-siông iōng-phín, piàn-hêng koh hūn-cha̍p tī thô͘-té. Góa tōa-tōa tio̍h-kiaⁿ, kan-ta khiā leh, bô pòaⁿ-kù ōe.

(Siòng-phìⁿ: Miyagi Koān, Ishinomaki Chhī [宮城県石卷市]. 2011.6)

-

2011-3-11 過 3 個月了後, 我去訪問受 tsunami 破壞 ê 城市. Tī 遐, 城市猶賰落來 ê 厝殼徛 tī 雺霧中, 我 ê 跤踏位四周齊是日常用品, 變形 koh 混雜 tī 塗底. 我大大著驚, 干焦徛 leh, 無半句話.

(相片: Miyagi Koān, Ishinomaki Chhī [宮城県石卷市]. 2011.6)

-

Tri monatojn post la 11a de marto 2011, mi vizitis la urbojn damaĝintajn de la cunamo. En tiuj urboj pluvivintaj skeletaj domoj staris en nebulo, kaj ĉe miaj piedoj estis ĉio uzita en la ĉiutaga vivo, miksite kaj deformite en koto. Mi estis tiel ŝokita, ke mi nur staradis tie senvoĉe.

(Foto: Iŝinomaki, Mijagi. 2011.6)

--

2. Tsunami 展翼

O͘-o͘ àm-àm
tsunami kā si̍t
tián kah khŭi-khui.

-

烏烏暗暗
tsunami kā 翼
展甲 khŭi 開.

--

黑々と
津波は翼
広げけり

-

Nigrege
la cunamo la flugilojn
etendadis.

--

Tōni Oan (唐丹湾) chin sè, chha-put-to boeh ha̍p-óa. Tsunami ùi hit-ê e̍h-e̍h ê chhùi-kháu ji̍p-lâi, phò-hoāi Koshirahama (小白浜) hām Katagishi (片岸) chit nn̄g-ê tē-khu. Koshirahama goân-pún ū chi̍t-chō 12.5 bí koân cha̍h hái-tiòng ê poh-hōaⁿ, m̄-koh oân-choân bô-hāu. Tī Katagishi, só͘-ū 70-keng chhù lóng húi-bia̍t, kan-ta chhun sió-ha̍k. 

(Siòng-phìⁿ: Iwate Koān, Kamaishi Chhī, Tōni [岩手県釜石市唐丹]. 2014.3)

-

Tōni Oan (唐丹湾) 真細, 差不多欲合倚. Tsunami ùi 彼个狹狹 ê 喙口入來, 破壞 Koshirahama (小白浜) 和 Katagishi (片岸) 這兩个地區. Koshirahama 原本有一座 12.5 米懸閘海漲 ê 駁岸, 毋過完全無效. Tī Katagishi, 所有 70 間厝攏毀滅, 干焦賰小學. 

(相片: Iwate Koān, Kamaishi Chhī, Tōni [岩手県釜石市唐丹]. 2014.3)

-

La golfo Tooni estas tre malgranda kaj preskaŭ fermita. La cunamo envenis tra tiu malgranda kolo kaj atakis la distriktojn Koŝirahama kaj Katagiŝi. En Koŝirahama estis kontraŭcunama digo 12,5 metrojn alta, sed ĝi tute ne utilis. En Katagiŝi ĉiuj 70 domoj estis detruitaj kaj nur restis la elementa lernejo.

(Foto: Tooni de la urbo Kamaiŝi, Iŭate. 2014.3)

--

1. 話頭

Terui Midori | 照井 翠 (Web photo)

1a. Ōe-thâu /Terui Midori (照井 翠)

Góa sī thàu-kòe Kamaishi (釜石) ê Kuwahata (桑畑) chheh-tiàm chiah bat-tio̍h Hori Ss. I tī hia bé tio̍h góa siá ê iú-koan 2011-nî 3-goe̍h Ji̍t-pún Tōa-chai-lān ê chheh.

Ū chi̍t-kang, i hō͘ góa khòaⁿ góa ê haikù (俳句) ê hoan-e̍k. Kàu taⁿ ûi-chí, góa ê haikù í-keng hoan-e̍k chò Eng-bûn, Franse-bûn, Indo-bûn, Tiong-bûn téng-téng, mā hoat-piáu tī kok-chióng hōe-gī a̍h chhut-hiān tī chheh-pún hām cha̍p-chì téng-bīn.

Chit chi̍t-kái, góa ê haikù, siū-lān-chiá ê an-hûn-kù, hông hoan-e̍k chò Esperanto, chiong boeh thoân-thòaⁿ kàu sè-kài kok-tē. He sī góa ê tōa kong-êng kap hēng-hok. 

Góa oân-choân bē-hiáu Esperanto, só͘-í chit-ê hoan-e̍k tio̍h oân-choân óa-khò Hori Ss. Góa hi-bāng i só͘ ke-thiⁿ ê siòng-phìⁿ hām té-bûn, ē-tàng pang-chān lí khah-hó lâi lí-kái góa ê haikù.

Góa chin-sim hi-bāng sè-kài chē-chē lâng chai-iáⁿ iú-koan hit-ê Tōa-chai-lān ê kì-tî, pēng-chhiáⁿ khé-hoat in ê su-khó hām hêng-tōng.

-

1a. 話頭 /Terui Midori (照井 翠)

我是透過 Kamaishi (釜石) ê Kuwahata (桑畑) 冊店才捌著 Hori Ss. 伊 tī 遐買著我寫 ê 有關 2011 年 3 月日本大災難 ê 冊.

有一工, 伊予我看我 ê haikù (俳句) ê 翻譯. 到今為止, 我 ê haikù 已經翻譯做英文, Franse 文, Indo 文, 中文等等, mā 發表 tī 各種會議 a̍h 出現 tī 冊本和雜誌頂面.

這一改, 我 ê haikù, 受難者 ê 安魂句, hông 翻譯做 Esperanto, 將欲傳湠到世界各地. 彼是我 ê 大光榮 kap 幸福. 

我完全袂曉 Esperanto, 所以這个翻譯著完全倚靠 Hori Ss. 我希望伊所加添 ê 相片和短文, 會當幫贊你較好來理解我 ê haikù.

我真心希望世界濟濟人知影有關彼个大災難 ê 記持, 並且啟發 in ê 思考和行動.

--

1a. Antaŭparolo /de Terui Midori

Mi renkontis s-ron Hori pere de la librovendejo Kuŭahata en la urbo Kamaiŝi. Tie li aĉetis mian libron temantan pri la Japana Katastrofo okazinta en marto 2011.

Iun tagon li montris tradukojn de miaj hajkoj. Ĝis nun miaj hajkoj estis tradukitaj en la anglan, francan, hindian, ĉian kaj aliajn, kaj prezentitaj en diversaj kunsidoj aŭ aperigitaj en libroj kaj revuoj.

Ĉi-foje miaj hajkoj, rekviemoj por la viktimoj, estis tradukitaj en Esperanton kaj disvastiĝos en la mondo. Tio estas miaj grandaj honoro kaj feliĉo.

Mi vivas ekster la Esperanto-mondo, do pri la traduko mi tute dependas de s-ro Hori. Mi esperas, ke liaj aldonitaj fotoj kaj eseetoj helpos al vi pli bone kompreni miajn hajkojn.

Mi vere deziras, ke la memoroj pri tiu Katastrofo estu konatoj al multaj homoj en la mondo kaj donu al ili inspiron por pensi kaj agi.

--

Hori Yasuo | 堀 泰雄 (Web photo)

1b. Chit-pún chheh tio̍h kā hoan-e̍k chò kok-chióng gí-giân /Hori Yasuo (堀泰雄)

Kòe-khì 6 nî tiong-kan, góa it-ti̍t hām 2011-nî 3-goe̍h hoat-seng ê Ji̍t-pún Tōa-chai-lān chò-hóe seng-oa̍h. Góa chham-ka oa̍h-tāng, pang-chān Kamaishi ê 130-ê sió-ha̍k-seng, hóng-būn chē-chē siū tsunami sún-hāi ê siâⁿ-chhī. Tông-sî, góa mā tú-tio̍h chē-chē chin hó ê lâng, kî-tiong pau-koat Terui Ls (lú-sū).

Teh tha̍k yi siá ê, iú-koan hit-ê Tōa-chai-lān ê "Liông-kiong" hit-pún haikù ê chheh ê sî, góa siūⁿ-khí boeh kā yi ê haikù hoan-e̍k chò Esperanto. 

Góa ê hoan-e̍k bô chhái-iōng 5-7-5 im-chat ê keh-sek. Góa jīn-ûi khah tiōng-iàu ê sī lāi-iông hām sim-ì. Ūi-tio̍h boeh hō͘ tho̍k-chiá khah-hó lí-kái, góa ke-thiⁿ góa hip ê siòng-phìⁿ hām iú-koan ê té-bûn.

Góa hi-bāng, sè-kài kok-tē ê Esperanto-chiá lóng lâi tha̍k chit-pún chheh, koh kā i hoan-e̍k chò in ê gí-giân. Che tō-sī góa pian-chi̍p chit-pún chheh ê goān-bōng.

-

1b. 這本冊著 kā 翻譯做各種語言 /Hori Yasuo (堀泰雄)

過去 6 年中間, 我一直和 2011 年 3 月發生  ê 日本大災難做伙生活. 我參加活動, 幫贊 Kamaishi ê 130 个小學生, 訪問濟濟受 tsunami 損害 ê 城市. 同時, 我 mā 拄著濟濟真好 ê 人, 其中包括 Terui Ls (女士).

Teh 讀她寫 ê, 有關彼个大災難 ê "龍宮" 彼本 haikù ê 冊 ê 時, 我想起欲 kā 她 ê haikù 翻譯做 Esperanto. 

我 ê 翻譯無採用 5-7-5 音節 ê 格式. 我認為較重要 ê 是內容和心意. 為著欲予讀者較好理解, 我加添我翕 ê 相片和有關 ê 短文.

我希望, 世界各地 ê Esperanto 者攏來讀這本冊, koh kā 伊翻譯做 in ê 語言. 這就是我編輯這本冊 ê 願望.

--

1b. 

La libro estu tradukita en diversajn lingvojn /de Hori Jasuo

Dum la pasintaj 6 jaroj mi vivis kun la Japana Katastrofo okazinta en marto 2011. Mi partoprenis en la movado helpi 130 gelernantojn en la urbo Kamaiŝi kaj vizitis multajn urbojn damaĝitajn de la cunamo. Dume mi renkontis bonegajn homojn Inter ili estis s-ino Terui.

Dum mi legis ŝian hajko-libron "Drakoreĝa Palaco" temantan pri la Katastrofo, mi ekpensis traduki ŝiajn hajkojn en Esperanton.

Kiam mi tradukis, mi ne adoptis la 5-7-5 silaban formon. Mi opiniis pli gravaj la enhavon kaj la koron. Por ke la legantoj povu bone kompreni, mi aldonis miajn fotojn kaj esseetojn pri tiuj.

Mi esperas, ke esperantoistoj en la mondo legos tiun ĉi libron, kaj tradukos ĝin en sian lingvon. Kun tiu espero mi redaktis ĝin.

--